ẤP CHIẾN LƯỢC KIỂU MẪU BẾN TƯỢNG
Di tích ấp chiến lược kiểu mẫu Bến Tượng được Uỷ Ban Nhân Dân tỉnh Bình Dương công nhận là di tích cấp tỉnh ngày 14/9/2012.
Bến Tượng là ấp chiến lược “kiểu mẫu” trong quốc sách ấp chiến lược của Mỹ – Diệm có chu vi 8km, hệ thống hàng rào kẽm gai dày đặc. Địch quyết tâm xây dựng nơi đây thành nơi thí điểm kiểu mẫu cho cả miền Đông Nam Bộ nhằm kìm kẹp, kiểm soát chặt chẽ nhân dân, thực hiện “tát nước bắt cá”. Bảo vệ ấp là một trung đoàn chủ lực ngụy và 6 đại đội bảo an, dân vệ, công dân vụ và 70 liên gia trưởng. Tính trung bình một người dân thì có một tên địch kìm kẹp ngày, đêm, với cách đó chúng hy vọng tách dân ra khỏi cách mạng.
Thực hiện việc phá ấp chiến lược Bến Tượng, được kiên quyết thực hiện ba mũi giáp công, cán bộ cơ sở tích cực nắm dân, đẩy mạnh vận động quần chúng, nội công ngoại kích, sử dụng vợ con tề đánh tề, sử dụng gia đình binh sĩ vận động ra đào ngũ, đánh vào tâm lý, tình cảm binh lính địch ở cơ sở. Bộ đội, du kích đánh tiêu hao, kìm giữ quân chủ lực ngụy, trừng trị bọn ác ôn, đầu sỏ… Trong trận đánh phá đầu tiên ngày 9-8-1964, hơn 1000 người dân trong ấp đồng loạt biểu tình chống dồn dân lập ấp, đốt phá, đòi về quê cũ làm ăn… Giữa tháng 9-1964, ta tiếp tục đánh phá đợt 2, quần chúng sôi sục đấu tranh, đốt phá cả ấp cháy rừng rực… Sau 92 ngày đêm kiên cường đấu tranh với kẻ thù, 3000 dân được giải phóng.
Thắng lợi này đã khẳng định đường lối lãnh đạo sáng tạo, đúng đắn của Huyện ủy Bến Cát, phát huy sức mạnh tổng hợp của thế trận chiến tranh nhân dân, nhất tề nổi dậy phá sập âm mưu thâm độc của địch, mở màn cho sự phá sản kế hoạch “ấp chiến lược” của Mỹ-Diệm.
Khảo tả di tích:
Theo người dân, trước kia nơi đây là một vùng đất khá hoang sơ, cây cối rậm rạp, có một con suối nhỏ nước chảy quanh năm, nhiều đàn voi thường về đây uống nước, nghỉ ngơi, và từ đó có tên Bến Tượng (Bến voi) như ngày nay.
Ấp chiến lược kiểu mẫu Bến Tượng nằm cách trung tâm huyện Bàu Bàng 5km về hướng Đông Nam, thuộc ấp Bến Tượng, xã Lai Hưng, huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương, nằm trên vùng đất khá bằng phẳng, rộng rãi, hệ thống giao thông đi đến di tích rất thuận lợi. Từ Trung tâm huyện Bàu Bàng xuôi theo Quốc lộ 13 về hướng thị xã Bến Cát, rẽ trái và trường Tiểu học Lai Hưng B khoảng hơn 2km là đến Ấp chiến lược kiểu mẫu Bến Tượng.
Ấp Bến Tượng, xã Lai Hưng cách trung tâm huyện Bàu Bàng khoảng 5 km về hướng Tây – Bắc. Từ tháng 3 năm 1962, trong chiến dịch “Mặt trời mọc”, địch gom dân xã Lai Hưng, một phần dân xã Chánh Phú Hòa với khoảng 3500 người vào Ấp chiến lược Bến Tượng. Địch cấu trúc ấp chiến lược Bến Tượng theo kiểu xây dựng đồn bót: xung quanh ấp chiến lược bắt dân rào hàng rào tre (sau đó thay bằng hàng rào cọc sắt và dây kẽm gai), đào 3 chiến hào bao bọc (mỗi hào rộng 2,5mét và sâu 2mét) lấy đất đào hào đắp thành ba bờ đê. Ba hào sâu, ba bờ đê cao đan xen nhau, dưới hào sâu và trên bờ đê chúng cho cắm chông và các bãi mìn dày đặc, cùng với hệ thống lô cốt, đài quan sát trang bị súng 12,7 ly, đèn pha chiếu sáng. Bên trong ấp chiến lược có sân bay trực thăng, trại gia binh, kho vũ khí, kho để lúa gạo của dân. Trong ấp chiến lược, chúng phân chia dân ra từng khu, từng ô với bộ máy kìm kẹp chặt từ ấp xuống tới trưởng ô, tới từng liên gia. Lực lượng hỗ trợ bộ máy tề xã có trung đội dân vệ, đại đội bảo an thường trực, địch còn sử dụng ba tiểu đoàn chủ lực có cả xe tăng sẵn sàng yểm trợ khi cần thiết.
Trong quá trình Mỹ – Ngụy gom dân, xây dựng ấp chiến lược Bến Tượng và phong trào phá ấp chiến lược của quân và dân ta đã diễn ra hết sức mạnh mẽ. Chế độ Mỹ – Diệm đã chọn Bến Tượng là mơi để thử nghiệm chương trình “ấp chiến lược” của mình. Trước kia, khi địch còn gom dân, khoanh vùng lập ấp thì ấp chiến lược Bến Tượng có diện tích khoảng gần 1km2, với chiều dài 1km và chiều rộng hơn 0,8km.
Khi địch kiểm soát, chúng mở 4 cổng ra vào chia ra 4 góc: cổng chính nằm ở hướng Bắc, cổng Ông Khương nằm ở hướng Đông, cổng Cây Me nằm ở hướng Nam và cổng Bến Trà Di nằm ở hướng Tây, hàng ngày người dân ra vào chủ yếu ở cổng chính.
Giá trị lịch sử khoa học:
Phòng trào phá tan ấp chiến lược Bến Tượng – ấp chiến lược kiểu mẫu của Mỹ – Ngụy có ý nghĩa hết sức quan trọng, phá tan âm mưu bình định, làm pháo sản chiến lược “chiến tranh đặc biệc” của Mỹ – Ngụy. Phá tan Ấp chiến lược Bến Tượng là kết quả của sự tìm tòi, sáng tạo, chuẩn bị nhiều mặt và nhất là tinh thần đoàn kết của quân và dân ta, dánh dấu sự trưởng thành của lực lượng vũ trang của ta. Phát huy cao độ lòng yêu nước, ý chí căm thù giặc… Đặc biệt phong trào phá ấp chiến lược đã àm bàn đạp để quân và dân ta tiếp tục phá tan các ấp chiến lược còn lại trên toàn niềm Nam
Phá Ấp chiến lược Bến Tượng là chiến thắng của tư tưởng chỉ đạo đúng đắn của Khu ủy và Huyện ủy, là chiến thắng của tinh thần quyết tâm của Tình ủy và Huyện ủy. Nhân dân và lực lượng vũ trang đã nêu cao tinh thần trách nhiệm, chấp nhận gian khổ hy sinh. Ban Chỉ đạo, cán bộ, đảng viên, chiến sĩ, đặc biệt đa số quần chúng nhân dân đã biến căm thù thành hành động cách mạng nổi dậy phá tan ấp chiến lược. Đây là yếu tố quyết định để giành thắng lợi cuối cùng và cùng với đồng bào cả nước, nhân dân Bình Dương ra sức chiến đấu hết mình để giành độc lập dân tộc.
Phá tan ấp chiến lược Bến Tượng là ấp kiểu mẫu của địch ở miền nam Việt Nam, đây là một thắng lợi vô cùng quan trọng của quân và dân Bình Dương. Để giành thắng lợi chúng ta đã kết hợp chặt chẽ giữa lực lượng đông đảo của nhân dân và sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, ban Chỉ đạo, cán bộ, đảng viên nhất trí cao, quyết tâm cao, mưu trí, sáng tạo.
Đánh đúng đối tượng kiềm kẹp, diệt đúng đối tượng ác ôn, nợ máu trong ấp chiến lược là đánh đúng chổ hiểm yếu của địch vì nó là xương sống của ấp chiến lược, ta đã tạo được mâu thuẫn trong nội bộ địch vì nó là cách đáng đau, đánh hiểm, gây nghi kỵ lẫn nhau, thủ thế với nhau, tìm cách chém giết lẫn nhau giữa chỉ huy, các ôn với binh lính, giữa binh lính với tề. Đồng thời nêu cao công tác binh vận, làm cho ngụy quân, ngụy quyền biết được chế độ ưu việt của cách mạng, thấy được sự nhồi nhét tư tường phản động trong binh lính Ngụy, dẫn tới phản chiến, binh chiến, đào ngũ. Đây là cách đánh địch hiệu quả nhất, gây tổn thất nhiều nhưng không chết người, có tác dụng lâu dài về chính trị đối với cách mạng.
Như vậy, với tinh thần yêu nước, yêu quê hương làng xóm một cách nồng nàn, nhân dân Bình Dương đã phá tan ấp chiến lược kiểu mẫu Bến Tượng của địch ở huyện Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương. Phá ấp Bến Tượng là phá đi chiến lược kiểu mới mà Mỹ hóng áp đặt ở miền Nam, tạo thế đà cho công cuộc kháng chiến chống trên đoàn chiến trường miền Nam Việt Nam, góp phần tạo nên chiến thắng hào hùng của dân tộc.
Việc phá tan Ấp chiến lược Bến Tượng – Ấp chiến lược kiểu mẫu ở miền Đông Nam Bộ có ý nghĩa quan trọng, góp phần làm phá sản hoàn toàn chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” của Mỹ – Ngụy.